-
1 иртәнге
прил.у́тренний- иртәнге имәзәиртәнге сәгатьтә — в у́тренние часы́
- иртәнге намаз
- иртәнге салкын -
2 иртәнге аш
за́втрак -
3 иртәнге имәзә
уст. предрассве́тная мгла -
4 иртәнге
прутренний -
5 иртәнге аш
завтрак -
6 иртәнге
-
7 иртәнге намаз
у́тренняя моли́тва -
8 иртәнге салкын
у́тренник; у́тренний холодо́к -
9 irtänge
-
10 йокы
сущ.1) сон, дремо́та, дрёма || со́нный, дремо́тныйиртәнге йокы — у́тренний сон
татлы йокы — сла́дкий сон
йокым ачылды (таралды) — сон прошёл (разве́ялся)
сак йокы — чу́ткий сон
йокы белән тартышу — боро́ться со сно́м
йокы мендәр сорамый — (погов.) для сна поду́шка не тре́буется
ятсам йокы керми, капсам ашым үтми —(погов.) и сон не берёт, и аппети́т пропа́л
йокы тынычлыгы — со́нная (дремо́тная) тишина́
йокы хәлендә булу — быть в дремо́тном состоя́нии
2) спя́чкакышкы йокы — зи́мняя спя́чка ( медведей)
3) перен. сон, спя́чка; поко́й, тиши́наавыл төнге йокыда — дере́вня в ночно́м поко́е
табигать кышкы йокыга талган — приро́да погрузи́лась в зи́мнюю спя́чку
•- йокы аралаш
- йокы артериясе
- йокы бүлмәсе
- йокы даруы
- йокы калу
- йокы калдыру
- йокы капчыгы
- йокы күлмәге
- йокы мәге
- йокы сәгате
- йокы туйдыру
- йокы туймау
- йокы тую выспаться
- йокы үләне
- йокыдан айну
- йокыдан торгызу
- йокыдан уяту
- йокыдан тору
- йокыдан уяну
- йокысын ачу••йокы алмау (кермәү, килмәү) — потеря́ть сон, сон не идёт
йокы базарына китү — засну́ть, усну́ть
йокы изрәтү — см. йокы басу
йокы йөзе күрмәү — ни сна, ни поко́я не вида́ть
йокы качыру — разогна́ть, разве́ять сон (дремо́ту)
йокы китергеч — усыпля́ющий; ску́чный; наводя́щий (навева́ющий) сон ( доклад)
йокы симертү (бүсү, сүтү) — прост. спать мно́го, до́лго
йокы чүлмәге — см. йокы капчыгы 2)
йокыга ою (бирелү) — погружа́ться/погрузи́ться в сон
йокыга сак булу — спать соловьи́ным сном
йокыдан баш чыкмау (айный алмау) — мно́го спать
йокыдан уятып (торгызып) сораганда да (сорасалар да) — в любо́е вре́мя, в любо́й моме́нт
йокың (йокыгыз) тәмле булсын! — прия́тного тебе́ (вам) сна!
- йокы килүйокысы җитү — см. йокы басу
- йокыга талу
- йокыга чуму -
11 агылу
неперех.1) течь (сы́паться) пото́комкомбайн бункерына алтын бодай агыла — в бу́нкер комба́йна течёт (сы́плется) пото́ком золота́я пшени́ца
2) плыть, течь; нести́сь (об облаках и т. п.)саллар агыла да агыла — плоты́ плыву́т и плыву́т
3)а) течь, разлива́ться, плыть (о воздухе, запахах, лучах света и т. п.)иртәнге һавада хуш исләр агыла — в у́треннем во́здухе разлива́ются (плыву́т) прия́тные за́пахи
б) течь, растека́ться, ли́ться, разлива́ться, плыть (о звуках музыки и т. п.)4)а) пойти́ (дви́нуться, идти́, дви́гаться, проходи́ть/пройти́, кати́ться, нести́сь, кати́ть, вали́ть, сле́довать) пото́ком; идёт (дви́жется, прохо́дит, ка́тится, ка́тит, ва́ли́т, сле́дует) пото́к (чего-л.)урамнан машиналар төркеме агыла — по у́лице дви́жется пото́к маши́н; по у́лице иду́т пото́ком маши́ны
эшелоннар бер-бер артлы Мәскәүгә агыла — верени́ца эшело́нов идёт в Москву́
б) течь, идти́ пото́ком (о письмах, сообщениях, поздравительных телеграммах и т. п.)библиотекага яңа китаплар агыла — в библиоте́ку иду́т пото́ком но́вые кни́ги
редакциягә хатлар агыла — в реда́кцию идёт (поступа́ет) пото́к пи́сем
5) ( в одном направлении) течь (ва́лом, ма́ссой, толпо́й), вали́ть (о толпе, людской массе)халык циркка агыла — наро́д (ва́лом, толпо́й, ма́ссой) ва́ли́т в цирк
6) (собира́ться) стека́ться, притека́ть/прите́чь (толпо́й, ма́ссой) || прито́кяшьләрнең КамАЗга агылуы — прито́к молодёжи на КамАЗ
7) ( обратно) отхлы́нуть, отва́ливать/отвали́ть (о людском потоке и т. п.)8) течь, притека́ть (о деньгах, поступлениях в кассу, информации и т. п.), плыть (о деньгах и т. п.) || прито́к•- агылып тору -
12 азан
сущ.; рел.1) аза́н (у мусульман: призыв к молебну, приглашение к богослужению)азан вакыты — вре́мя (часы́) аза́на
иртәнге азанга — к у́треннему моле́бну
2) моли́тва-аза́н ("оградительная" молитва, совершающаяся для "отгона" болезней, бед, несчастий и т. п., а также в напутствие и т. п.)3) перен.; книжн.-поэт. призы́в, клич•- азан тавышы -
13 гантель
сущ.; спорт.ганте́ль || ганте́льныйиртәнге зарядканы гантель белән ясау — де́лать у́треннюю заря́дку с ганте́лями
гантель гимнастикасы — ганте́льная гимна́стика
-
14 гимнастика
сущ.гимна́стика || гимнасти́ческийдәвалау гимна́стикасы — лече́бная гимна́стика, враче́бная гимна́стика
иртәнге гимна́стика — у́тренняя гимна́стика
гимна́стика залы — гимнасти́ческий зал
-
15 дым
сущ.вла́га, сы́ростьиртәнге чык дымы — вла́га у́тренней росы́
яңгыр дымы — дождева́я вла́га
туфрак дымы — по́чвенная вла́га
- дым йоткычдым сеңдерү — впи́тывать вла́гу, пропи́тывать вла́гой
- дым каплау
- дым тоту
- дым микъдары
- дым сыйдыручанлык
- дым тарту
- дым тартучан
- дым җыючан
- дым үлчәгеч
- дым үткәрми торган -
16 җемелдәшү
совм.1) сверка́ть, мерца́ть ( о многих) || мерца́ниекүктә йолдызлар җемелдәшә — на не́бе звёзды мерца́ют
2) перелива́ться ра́зными цвета́ми, блесте́ть, сверка́ть, искри́ться ( о многих)чыклы үләннәрдә иртәнге кояш нурлары җемелдәшәләр — на роси́стой траве́ искря́тся лучи́ у́треннего со́лнца
-
17 йөгереп алу
пробежа́ться, побе́гатьбераз йөгерү — пробежа́ться
иртәнге саф һавада бераз йөгереп алу — немно́жко побе́гать (пробежа́ться) на у́треннем све́жем во́здухе
-
18 катылану
1) тверде́ть, затвердева́ть/затверде́ть, де́латься, сде́латься твёрдым, жёстким; станови́ться/стать твёрдым, жёстким || затвердева́ниеюл катыланды — доро́га затверде́ла
измә катыланды — раство́р стал твёрдым
2) кре́пнуть, крепча́ть, уси́ливаться/уси́литься (о ветре, буране и т. п.)җил кичкә тагын да катыланды — ве́тер к ве́черу ещё бо́льше уси́лился (крепча́л)
3) станови́ться/стать жёстким ( о воде)су катыланды — вода́ ста́ла жёсткой
4) станови́ться/стать кре́пким (о табаке, чае и т. п.)5) станови́ться/стать гро́мким, стро́гим, суро́вым, гру́бым, твёрдым ( о голосе)6) перен. грубе́ть, черстве́ть, станови́ться/стать гру́бым, суро́вым, жесто́ким ( о характере человека)күңел катылана — душа́ черстве́ет
холкы катылану — грубе́ть хара́ктером
7) перен. станови́ться/стать скупы́м, прижи́мистым, жа́дным8) станови́ться/стать кре́пким, глубо́ким ( о сне)иртәнге якта кешенең йокысы катылана — сон челове́ка под у́тро стано́вится бо́лее глубо́ким
-
19 катылык
сущ.1) твёрдость, жёсткостьтокымның катылыгы — твёрдость поро́ды
үлән катылыгы — жёсткость травы́
агачның катылыгы — твёрдость де́рева
2) си́ла (бурана, ветра, течения и т. п.)җилнең катылыгына каршы торырлык түгел — си́ле ве́тра тру́дно противостоя́ть
3) жёсткостьсуның катылыгы — жёсткость воды́
4) в разн. знач. кре́постьметаллның катылыгы — кре́пость мета́лла
холыкның катылыгы — кре́пость хара́ктера
иртәнге йокының катылыгы — кре́пость у́треннего сна
тәмәке катылыгы — кре́пость табака́
5) гро́мкость, стро́гость, суро́вость, гру́бость, твёрдость ( голоса)6) перен.а) жесто́кость, деспоти́чность; суро́вость, стро́гостьата-ананың катылыгы — суро́вость роди́телей
иркенлек боза, катылык төзәтә — (посл.) свобо́да по́ртит, стро́гость исправля́ет
б) жесто́кость, гру́бость, чёрствостьҗанның катылыгы харап итә безне — чёртвость души́ гу́бит нас
катылык белән бернәрсә дә алдырып булмый — жесто́костью ничего́ не добьёшься
7) перен. ску́пость, прижи́мистость, жа́дность -
20 кояш
сущ.1) со́лнце, со́лнышко ласк. || со́лнечныйкояш чыгуы — восхо́д со́лнца; ра́но у́тром; ни свет ни заря́
иртәнге кояш — у́треннее (восходя́щее) со́лнце
кичке кояш — вече́рнее (зака́тное) со́лнце
кояш чыкканан кояш батканга кадәр — от зари́ до зари́, це́лый день
кояш җылысы — со́лнечное тепло́
кояш түгел - бөтен дөньяны җылыта алмассың — (посл.) не со́лнышко - всех не обогре́ешь
ерактагы кояш җылы була — (посл.) со́лнце далеко́, а гре́ет хорошо́; со́лнце издалека́ лу́чше гре́ет (букв. кто живет далеко от тебя, бывает ближе - о родственниках)
2) перен.; поэт. со́лнце (употребляется как символ, в смысле источник)бәхет кояшы — сча́стье (букв. со́лнце сча́стья)
гаделлек (өмет) кояшы — со́лнце (исто́чник) справедли́вости (наде́жды)
тиздән җиңү кояшы балкыр — ско́ро засия́ет со́лнце побе́ды
3) как обращение кояшым ласк. со́лнышко моёкил, кояшым, кил, нурым — приходи́, со́лнышко моё, приходи́, све́тик мой
•- кояш батышы
- кояш баю
- кояш бату
- кояш баю сәгате
- кояш баю вакыты
- кояш ваннасы
- кояш двигателе
- кояш батареясы
- кояш карый торган як
- кояш төшкән як
- кояшка каршы як
- кояш кыздыруы
- кояш кызуы
- кояш сәгате
- кояш системасы
- кояш сугу
- кояш таҗы
- кояш таплары
- кояш торгынлыгы
- кояш торышы
- кояш чәчкәсе
- кояш чыгышы
- кояш яратучы үсемлекләр
- кояшка карап
- кояшка тартылу
- кояшта кызыну••кояш белән бергә — с со́лнцем, о́чень ра́но
кояш кире яктан чыкканда — когда́ на горе́ рак сви́стнет (букв. когда́ со́лнце взойдёт с обра́тной стороны́)
- кояш алу- кояш ашау
- кояш иле
- кояш кебек ачык
- кояш шикелле ачык
- 1
- 2
См. также в других словарях:
иртәнге — Иртә беләнге. Иртән була, иртән эшләнә торган. ИРТӘНГЕ АШ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртә — 1. Тәүлекнең бер өлеше, көннең беренче сәгатьләре, көннең башы 2. күч. Берәр нәрсәнең башлангыч чоры, башы гомер и. се 3. рәв. Иртә белән, иртән, иртәнге сәгатьләрдә. с. Иртәнге и. чәйгә берәр нәрсә... 4. Иртәлек пионер и. е 5. рәв. Гадәти,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртәнгелек — 1. Иртә беләнге ашау эчү 2. Иртә белән ашар өчен әзерләнгән азык. ИРТӘНГЕ КҮЛЕМ (КАВЫМ) – Иртәнге аштан төшке ашка чаклы булган вакыт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртәге — с. 1. Бүген артыннан киләчәк, алдагы, туачак (көн тур.). Шундый көн и. не килә күрәсе. Киләсе көндә булачак, иртәгәсе и. дәресен карый 2. иск. Иртәнге – Иртә беләнге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртән — 1. Иртә белән, иртәнге вакытта. Иртә (1) 2. сир. Икенче көнне, иртәгә бүген бездә, и. сездә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таң — I. Кояш чыгар алдыннан көнчыгыштан көчәя барып сирпелгән яктылык. Кояш чыгар алдыннан яктыру вакыты. ТАҢ АТТЫРУ – Таң атканда уяу булу, таң атканны көтеп яки күзәтеп тору. ТАҢ АТУ – 1. ТАҢ СЫЗЫЛУ – Офык читендә сызылган шикелле яктылык сизелә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Зариф Башири — Башири Зариф Шарафутдинович Дата рождения: 5 мая 1888(1888 05 05) Место рождения: дер. Чутеево Кайбицкого района Татарстана Дата смерти: 21 октября 1962( … Википедия
саба — I. иск. Капчыкка охшаган тире яки күн савыт, турсык (су, кымыз салу өчен). II. шиг. САБА ҖИЛЕ – Иртәнге саф, йомшак җил (гарәпчә сабах – иртә дигәннән) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чык — Елның җылы айларында кичен, төнлә яки иртән дымлы һава салкынаюдан үсемлекләр, туфрак һәм әйберләр өстендә барлыкка килгән су тамчылары. Тәүлекнең шундый тамчылар төшкән вакыты иртәнге чык белән бакчага чыгу. ЧЫКЛЫ ҮЛӘН – Сазда үсә һәм бөҗәк… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Бакиров, Энвер Закирович — Энвер Закирович Бакиров … Википедия
аш — I. 1. Ашарга яки эчәргә яраклы ашамлык, азык аш кашыгы 2. Беренчегә бирелә торган шулпалы азык 3. Ашау, азык кабул итү. Иртәнге , көндезге , кичке сүзләре белән килгәндә, билгеле бер ашау вакытын белдерә. Шул вакытларга билгеләп әзерләнгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге